Krijgt student Melle van der Geest zijn energietoeslag van de rechter? ‘Hij wordt letterlijk in de kou gezet’

Tahrim Ramdjan
31 januari 2023 – Het Parool

Op 5 augustus 2022 besloot de rechter in Gelderland dat een Nijmeegse student energietoeslag hoort te ontvangen, terwijl hij dat eerst niet kreeg. Het inspireerde de Amsterdamse student Melle van der Geest om ook naar de rechter te stappen. In Amsterdam bestond de energietoeslag vorig jaar uit eenmalig 1000 euro of 1800 euro.

Hoewel de zaak dinsdag over Van der Geest gaat, erkent de rechter dat haar uitspraak ook gevolgen heeft voor zo’n 41.000 andere studenten in Amsterdam. Zeker vijftig geïnteresseerden, vooral leeftijdgenoten, zitten in de zaal. Studentenvakbond Asva riep al eerder studenten op massaal de toeslag aan te vragen, voordat ze hun recht erop zouden verliezen.

‘Geen veerkracht meer’

Van der Geest woont met een huisgenoot en betaalt samen met haar de energierekening. Hij legt zijn situatie uit: “Mijn kosten zijn gestegen, en door verschillende omstandigheden kan ik niet meer werken dan ik al doe. Dus moet mijn verwarming voornamelijk uit.”

Zijn juridisch vertegenwoordiger Daan Swildens: “Melle wordt letterlijk en figuurlijk in de kou gezet.”

De vraag waar het om draait, is voor wie de energietoeslag is bedoeld. Die is in maart in het leven geroepen door minister Carola Schouten (Armoedebeleid) voor mensen die tot 120 procent van het sociaal minimum verdienen: het gaat dan om zo’n 1310 euro per maand voor een alleenstaande.

Volgens Miriam Mulders, jurist van de gemeente, is de groep waarvoor de toeslag bedoeld is wezenlijk anders dan studenten. Bij de groep waar de toeslag al aan is uitgekeerd, is volgens haar ‘geen veerkracht meer’. Maar: “Studenten leven niet in een uitzichtloze situatie van armoede. Zij kunnen lenen, een beroep doen op hun ouders.”

Voor Van der Geest gaat dat overigens niet op. Hij leent al maximaal bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) – zo’n 1000 euro per maand. Zijn vader is overleden.

Brandbrief

De Amsterdamse wethouder Marjolein Moorman (Armoede) schreef in augustus een brandbrief aan Den Haag met daarin de boodschap dat het haar niet lukt om compensatie voor gestegen energiekosten bij studenten te organiseren. Ze krijgt te weinig geld van de landelijke overheid en heeft er geen tijd voor.

De gemeente zegt al aan 72.000 huishoudens de toeslag verstrekt te hebben. Aan 14.000 gezinnen is de toeslag op aanvraag toegekend. De juridisch vertegenwoordiger waarschuwt ter zitting: als al een deel van de 41.000 studenten de toeslag aanvraagt, ‘zijn we nog wel even bezig’.

Strengere eisen

Beleidsadviseur van de gemeenteGeerten Kruis wil dat studenten onder een andere regeling een beroep doen op toeslagen, de zogeheten ‘individuele bijzondere bijstand’ (ibb), zoals minister Schouten adviseerde. Dan toetst de gemeente de daadwerkelijke energiekosten van een aanvrager, en zijn daadwerkelijke inkomen. De rechter: “Ik vraag me af of dat niet veel bewerkelijker voor u is.”

Bovendien, zegt de rechter: student Van der Geest kan geen gebruik maken van de ibb, omdat de eisen daarvoor veel strenger zijn. “Het is voor hem dus geen alternatief,” aldus de rechter, “hoe is dat uit te leggen?” Aan de kant van de gemeente blijft het tien seconden stil. Van der Geest heeft overigens nog geen aanvraag voor ibb ingediend en kan dat, net als alle andere studenten, nog wel doen.

Van der Geests vertegenwoordiger Swildens verwijst naar Nijmegen. “Je hoeft ook niet aan acht studenten die samenwonen ieder een energietoeslag te geven. Je kunt ook één keer per studentenhuis de toeslag uitkeren.” Hij stelt ook dat de Nijmeegse collega’s van de gemeente blij zijn dat ze niet van de ibb gebruik hebben hoeven maken. “Dat hadden ze niet aangekund.”

Ook onder meer Utrecht heeft ervoor gekozen om de energietoeslag alsnog open te stellen voor studenten. In Groningen dient binnenkort een soortgelijke zaak.

De uitspraak in Amsterdam volgt uiterlijk over zes weken, op 14 maart. Van der Geest houdt een ‘voorzichtig optimistisch gevoel’ over aan dinsdag. “De argumenten van de gemeente vond ik heel zwak en vaak ontbrekend.”