Studenten stappen naar de rechter: óók zij hebben hulp nodig bij het betalen van de energierekening

Isabel Baneke
1 februari 2023 – Trouw

Hij volgt colleges Grieks en Latijn én rechten. Met die twee voltijdstudies houdt Melle van der Geest amper tijd over voor een bijbaantje. Zijn ouders kunnen niet zomaar financieel bijspringen, en de twintiger leent al maximaal bij. Toch werd zijn aanvraag voor een eenmalige energietoeslag door de Amsterdamse gemeente afgewezen. “Enkel en alleen omdat ik student ben.”

Dat is onrechtvaardig, betoogde hij dinsdag in de hoofdstedelijke rechtbank. Van der Geest, gehuld in een grasgroene trui en met golvend haar tot aan de schouders, legde de bestuursrechter uit dat hij in precies dezelfde situatie verkeert als de minimahuishoudens die van de gemeente wél 1000 of 1800 euro hebben gekregen, afhankelijk van hun vermogen. “Ook ik heb moeite om mijn standaard uitgaven te kunnen betalen. De verwarming blijft voornamelijk uit.”

Talloze studenten voeren strijd voor het recht op energietoeslag

Met zijn rechtszaak volgt Van der Geest het voorbeeld van de student die afgelopen voorjaar de gemeente Nijmegen voor de rechter daagde. Hij is de enige niet. Ook elders, onder meer in Groningen, Rotterdam en Leiden, proberen studenten momenteel via de juridische weg een energietoeslag af te dwingen. In Gelderland gaf de rechtbank de Nijmeegse student namelijk gelijk, hij had recht op hulp bij het betalen van de energierekening.

Naar aanleiding van die uitspraak pasten verschillende gemeenten hun beleid aan, al is er wel een lappendeken aan lokale regels en uitzonderingen ontstaan. Zo kunnen in Tilburg enkel zelfstandig wonende studenten aanspraak maken op compensatie, moeten zij in Den Bosch óók een eigen energiecontract hebben en zijn bollebozen uit Sittard verplicht hun compensatie-aanvraag op papier doen.

Gemeenten vrezen voor ‘overcompensatie’

Toch houden veel gemeenten, waaronder Amsterdam, vast aan de lijn van het ministerie van sociale zaken: studenten komen niet in aanmerking voor de energietoeslag. Ze stellen onvoldoende budget en capaciteit te hebben om studenten mee te nemen in de regeling. Bovendien verschillen studenten volgens hen van andere minimahuishoudens omdat er zo veel variatie zit in de woonsituaties van studenten. De minister en gemeenten reppen over het risico op ‘overcompensatie’, ze vrezen dat geld daardoor terechtkomt bij studenten die de energierekening eigenlijk zelf kunnen betalen.

Dit jaar wil de overheid huishoudens met lage inkomens opnieuw een energietoeslag geven, wederom met uitzondering van studenten. Voor de compensatie is dit keer een wijziging van de participatiewet nodig. Ter advies werd een wetsvoorstel naar de Raad van State gestuurd, die vorige week kritisch bleek over de uitsluiting van studenten.

De adviseur is niet overtuigd van de logica van de regering, studenten zijn volgens hem niet zo heel anders dan groepen die wél worden geholpen met het betalen van gas en elektra. Bovendien wordt gemeenten zo de mogelijkheid ontnomen een eigen koers te varen, stelt de Raad van State, zij kunnen straks niet langer besluiten studenten wél mee te nemen in de energietoeslag. De regering krijgt het advies om de wettelijke uitsluiting beter te motiveren en het voorstel zo nodig aan te passen.

Student: ‘Gemeente schendt het gelijkheidsbeginsel’

In Amsterdam legde de gemeente de rechter dinsdag uit dat zij studenten niet uit onwil buitensluit. “Wij zorgen ervoor dat kwetsbare inwoners niet worden afgesloten, dát is de taak van de gemeente”, zei de advocaat in een tjokvolle rechtszaal – trossen Amsterdamse studenten bezochten de zitting. “Koopkrachtreparaties horen bij het Rijk.” Maar die motivering noemde de advocaat van Van der Geest ondermaats. “Melle voldoet aan alle voorwaarden, maar wordt uitgesloten omdat hij student is. Hem afwijzen voor de energietoeslag gaat tegen het gelijkheidsbeginsel in.” Op 14 maart wordt duidelijk wie de rechter gelijk geeft.